DDALKA SOOMALIYA WAADALSIDEEYA?
Dalka Soomaaliya wuxuu ku yaal Geeska Afrika, waana waddan leh taariikh dheer, dhaqan hodan ah, iyo dad adkeysi badan. Soomaaliya waxay xuduudo la leedahay Itoobiya, Jabuuti, Kenya, iyo Badweynta Hindiya.
Waa dal leh xeebta ugu dheer Afrika (in ka badan 3,300 km), waxaana la sheegaa inuu leeyahay xeebaha ugu quruxda badan. Waxay leedahay khayraad dabiici ah sida kalluumeysiga, dhuxusha, iyo xoolaha nool.
Soomaaliya waxay la soo martay dhibaatooyin badan sida burburkii dowladdii dhexe 1991, dagaallo sokeeye, iyo abaaro soo noqnoqda. Hase yeeshee, sanadihii u dambeeyay horumaro badan ayaa laga sameeyay dhinacyada ammaanka, ganacsiga, iyo dib u dhiska waddanka.
Soomaaliya waxay ka kooban tahay 18 gobol, kuwaas oo la sameeyay xilligii dowladdii dhexe ee Soomaaliya. Gobolladan
Waxaa xusid mudan in nidaamka federaalka ee hadda jira uu sameeyay maamul-goboleedyo ka kooban gobolladan, sida Puntland, Soomaaliya waxay ka kooban tahay 18 gobol, kuwaas oo la sameeyay xilligii dowladdii dhexe ee Soomaaliya. Gobolladan waa
Waxaa xusid mudan in nidaamka federaalka ee hadda jira uu sameeyay maamul-goboleedyo ka kooban gobolladan, sida Puntland, Jubbaland, Galmudug, Hirshabeelle, iyo Koonfur Galbeed, halka Somaliland ay iskeed ugu dhawaaqday inay ka go’day Soomaaliya, inkastoo aysan helin aqoonsi caalami ah.
, Galmudug, Hirshabeelle, iyo Koonfur Galbeed, halka Somaliland ay iskeed ugu dhawaaqday Soomaaliya waxay ka kooban tahay 18 gobol, kuwaas oo la sameeyay xilligii dowladdii dhexe ee Soomaaliya. Gobolladan waa:
- Awdal
- Woqooyi Galbeed
- Togdheer
- Sanaag
- Sool
- Bari
- Nugaal
- Mudug
- Galgaduud
- Hiiraan
- Shabeellaha Dhexe
- Benadir (oo ah gobolka caasimadda Muqdisho)
- Shabeellaha Hoose
- Bay
- Bakool
- Gedo
- Jubbada Dhexe
- Jubbada Hoose
Waxaa xusid mudan in nidaamka federaalka ee hadda jira uu sameeyay maamul-goboleedyo ka kooban gobolladan, sida Puntland, Jubbaland, Galmudug, Hirshabeelle, iyo Koonfur Galbeed, halka Somaliland ay iskeed ugu dhawaaqday inay ka go’day Soomaaliya, inkastoo aysan helin aqoonsi caalami ah.
Ma u baahan tahay faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan gobollada ama maamul-goboleedyada? ka go’day Soomaaliya, inkastoo aysan helin aqoonsi caalami ahHaddii aad ula jeedo "caan ku yahay," Soomaaliya waxa ay caan ku tahay dhowr arrimood oo kala duwan, oo ay ka mid yihiin:
1. Dhaqanka iyo Hiddaha
Af-Soomaaliga: Waa mid ka mid ah luqadaha ugu hodansan ee Afrika, waxaana la qoray 1972.
Gabayada: Soomaaliya waxaa loo yaqaanaa "Dal gabay," sababtoo ah dadka Soomaaliyeed waxay aad ugu xeel dheer yihiin suugaanta, gaar ahaan gabayada iyo buraanburka.
Xirfadda xoolo-dhaqatada: Soomaaliya waxay caan ku tahay dhaqashada xoolaha, waxaana ay ka mid tahay dalalka ugu horreeya ee dhoofiya geela, lo’da, iyo ariga.
2. Xeebaha Dheer iyo Kalluumeysiga
SOOMALIYA
Soomaaliya waxay leedahay xeebta ugu dheer Afrika (3,300 km), taas oo ka dhigaysa mid hodan ku ah kalluunka iyo kheyraadka badda.
Xeebaha sida Lido, Jasiira, iyo Laas Qoray ayaa caan ka ah dalxiisayaasha.
3. Taariikhda iyo Goobaha Qadiimiga ah
Magaalooyin taariikhi ah sida Saylac, Muqdisho, iyo Barawe oo leh taariikh qoto dheer.
Laas Geel: Waa goobta ugu qadiimsan ee farshaxan-taariikheed leh, taasoo la rumeysan yahay inay ka badan tahay 5,000 sano.
4. Dagaal iyo Adkeysi
Soomaaliya waxaa lagu yaqaan dad adkeysi badan oo dagaal-yahanno ah. Taariikh ahaan, halyeyaal sida Sayid Maxamed Cabdulle Xasan ayaa la dagaallamay gumeysigii Ingiriiska iyo Talyaaniga.
Inkastoo ay soo martay dagaallo sokeeye, haddana dadka Soomaaliyeed waxay muujinayaan adkeysi iyo halgan ay dib ugu dhisayaan dalkooda.
5. Farsamada Gacanta iyo Cuntada
Farsamada Gacanta: Waxaa caan ah farshaxanka alwaaxda, dhoobada, iyo tolida dharka dhaqanka ah.
Cuntada: Cuntooyinka caanka ah waxaa ka mid ah canjeero (laxoox), bariis isku-karis, iyo hilib ari oo shiilan ama karisa
Dadka Soomaaliyeed waxay ku fiican yihiin arrimo badan oo kala duwan, waxaana ka mid ah:
1. Ganacsiga iyo Farsamada
Ganacsatada Soomaaliyeed waa dad aad u firfircoon oo leh maskax ganacsi oo heer sare ah. Waxay ganacsiyo ka sameeyaan gudaha iyo dibadda, xitaa meelaha ay adag tahay in la ganacsado.
Waxay ku fiican yihiin ganacsiga xorta ah, gaar ahaan dhoofinta xoolaha, kalluumeysiga, iyo ganacsiga badeecadaha sida dharka, qalabka dhismaha, iyo baabuurta.
2. Suugaanta iyo Afka
Dadka Soomaaliyeed waa dad leh dhaqan suugaaneed oo qoto dheer. Waxay aad ugu fiican yihiin tiriya gabayo, heeso, iyo buraanbur.
Af-Soomaaligu waa luqad hodan ah, waana mid ka mid ah luqadaha ugu wanaagsan ee la oran karo waxtarka ay leedahay suugaanta awgeed.
3. Xoolo-dhaqashada
Soomaalidu waxay ku fiican yihiin dhaqashada xoolaha sida geela, lo’da, iyo ariga. Waa dad aqoon gaar ah u leh sida xoolaha loo xannaaneeyo iyo sida looga ganacsado.
Soomaaliya waxay kamid tahay wadamada ugu badan ee dhoofiya xoolaha nool, gaar ahaan wadamada Carabta.
4. Adkeysiga iyo Hal-abuurka
Waa dad leh adkeysi badan, waxayna la qabsadaan xaalado adag sida abaarta, dagaalada, iyo dhibaatooyinka kale.
Waxay ku fiican yihiin hal-abuurka, xitaa haddii aysan haysan kheyraad badan, waxay sameyn karaan ganacsi, dhisme, iyo farsamooyin casri ah.
5. Isgaarsiinta iyo Teknolojiyada
Soomaalida waxay si dhakhso leh ula qabsatay tiknoolajiyada casriga ah, gaar ahaan isgaarsiinta iyo lacagaha mobilka sida EVC Plus iyo Sahal.
Waxay aad ugu fiican yihiin barashada teknoolojiyada iyo isticmaalka baraha bulshada, taasoo fududeysay ganacsigooda.
6. Cunnada iyo Karinta
Soomaalida waxay caan ku yihiin cunto karis wanaagsan. Cuntooyinka sida bariiska isku-karis, maraq hilib ah, iyo canjeero (laxoox) waa kuwa ay aad ugu fiican yihiin.
Cuntooyinkooda waxay leeyihiin dhadhan gaar ah oo laga helo xawaashyo iyo hab karis soo jireen ah.
7. Isboortiga iyo Orodka
Waxaa la ogyahay in dhalinyarada Soomaaliyeed ay ku fiican yihiin cayaaraha sida orodka dheer (e.g. Mo Farah oo ah orodyahan caalami ah), kubadda cagta, iyo kubadda koleyga.
8. Dulqaadka iyo Is-kaashiga
Waa dad leh dulqaad iyo is-kaashi. Inkastoo ay mararka qaar jiraan khilaafaad, haddana waa dad marka ay dhibaato timaado isku garab istaaga oo wax isla qabta.
Dhaqanka Is-gacan-qabashada iyo marti-soorka ayaa aad loogu yaqaan Soomaalida.
Gunaanad
Soomaalidu waa dad leh karti badan oo ku fiican ganacsiga, suugaanta, xoolo-dhaqashada, isgaarsiinta, iyo isboortiga. Waxa ay leeyihiin awood ay uga gudbaan caqabadaha, taasoo ka dhigaysa dad hal-abuur badan oo la qabsan kara xaalado kala duwan.
0 Comments